Jesper is advocaat corporate litigation en governance
jesper.nooij@russell.nl +31 20 301 55 55Veel bedrijven hebben geen ondernemingsraad, terwijl dat wel zou moeten. Wanneer is het instellen daarvan verplicht? Welke voordelen heeft een OR? Wat zijn de gevolgen als uw bedrijf geen ondernemingsraad heeft?
Onlangs werd door de NRC een artikel gepubliceerd waaruit blijkt dat 30% van de bedrijven die verplicht zijn een ondernemingsraad in te stellen, die niet heeft. Vaak willen zij ook helemaal geen OR instellen. Waarom is dat? Het instellen van een ondernemingsraad kan namelijk veel positieve gevolgen voor de ondernemingen hebben. In deze blog bespreken wij het instellen van een ondernemingsraad, de voordelen van een ondernemingsraad en de gevolgen als de ondernemer weigert een ondernemingsraad in te stellen.
Een onderneming moet een ondernemingsraad instellen als bij de onderneming meer dan 50 personen werkzaam zijn. De wetgever maakt hierbij een onderscheid tussen medewerkers in dienst en ingehuurde medewerkers, bijvoorbeeld van een uitzendbureau. De medewerkers gehuurd van een uitzendbureau tellen pas mee wanneer zij ten minste 15 maanden werkzaam zijn in de onderneming. Het is dus goed mogelijk dat meer dan 50 medewerkers werken in een onderneming, maar dat toch geen ondernemingsraad hoeft te worden ingesteld.
Als eenmaal is voldaan aan het minimumaantal van 50 werkzame personen, dan is de ondernemer (vaak bestuur/directie) verplicht een ondernemingsraad in te stellen. De eerste stap hierbij is het informeren van het personeel, zij moeten immers de mogelijkheid krijgen zich verkiesbaar te stellen voor de OR. Vervolgens moeten verkiezingen worden gehouden en kunnen OR-leden worden gekozen. Nadat de uitslag bekend is, kan de ondernemingsraad definitief worden ingesteld. De verkozen personen vormen dan de ondernemingsraad. Deze nieuwe ondernemingsraad zal vervolgens een eigen reglement moeten opstellen en kennis moeten opdoen van het medezeggenschapsrecht. Indien dit niet wordt gedaan, dan kunnen zij hun rechten niet effectief uitoefenen.
Rondom de ondernemingsraad hangt bij ondernemers ten onrechte vaak een negatief stigma. Veelal wordt geklaagd dat de ondernemingsraad het bestuur tegenwerkt en een club van medewerkers is die het bestuur probeert te dwarsbomen. Het tegenovergestelde is echter waar, ondernemingsraden brengen vaak veel voordelen voor de onderneming met zich mee. De voordelen betreffen een verbeterde en efficiëntere besluitvorming, meer betrokkenheid en minder conflicten.
De ondernemingsraad brengt het meeste voordeel mee door de verbeterde en efficiëntere besluitvorming. Op basis van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) hebben de ondernemingsraden een advies- en instemmingsrecht. Deze rechten worden gebruikt tijdens de besluitvorming. Bij het uitoefenen van het adviesrecht kan de ondernemingsraad naar voren brengen hoe het personeel tegen de voorgenomen besluiten aankijkt. Ook kan hij vroegtijdig signalen doorgeven aan de ondernemer. Deze is hierdoor beter voorbereid op mogelijke problemen en weet daardoor ook beter wat op de werkvloer speelt. Bovendien biedt de ondernemingsraad meer draagvlak voor moeilijke besluiten. Als hij meent dat een besluit rechtvaardig is, dan vergroot dit het draagvlak voor het besluit.
Verder zorgt de ondernemingsraad voor het efficiënter vaststellen van beleid voor de werknemers, zeker als daarvoor instemming vereist is. Een voorbeeld hiervan is het thuiswerkbeleid. Zonder ondernemingsraad zal een ondernemer met iedere werknemer afzonderlijke afspraken moeten maken over thuiswerken. Als een ondernemingsraad is ingesteld, kunnen hiermee afspraken worden gemaakt die voor alle werknemers gelden. Zo wordt tijd bespaard en ervoor gezorgd dat voor alle werknemers een uniform beleid geldt.
Bij een collectief ontslag van werknemers dat valt onder de Wet melding collectief ontslag moet een ondernemer aan het UWV melden of een ondernemingsraad is ingesteld, en zo ja, wanneer deze is of zal worden geraadpleegd. Vervolgens, bij het verzoek om toestemming tot ontslag, moet de ondernemer een verklaring toevoegen dat de ondernemingsraad is geraadpleegd. Zonder deze verklaring neemt het UWV de aanvraag niet in behandeling. Heeft de onderneming geen OR dan moet de werkgever een verklaring overleggen dat het personeel op andere wijze is geraadpleegd. Daarnaast kan de werkgever met de ondernemingsraad onderhandelen over een sociaal plan, zodat hij niet met elke werknemer individueel afspraken hoeft te maken.
Daarnaast leert de praktijk ons dat de betrokkenheid van werknemers door de aanwezigheid van de ondernemingsraad toeneemt. Een ondernemingsraad geeft namelijk het signaal af dat de ondernemer de werknemers serieus neemt. Ook laat het instellen zien dat de organisatie transparant is en zij inspraak waardeert. Door het overleg is namelijk minder sprake van een ‘top-down’ beslissing. Dit alles zorgt voor meer vertrouwen en betrokkenheid van de werknemers.
Op deze wijze kan de instelling van een ondernemingsraad leiden tot een vermindering van conflicten. De medewerkers kunnen zich bij de ondernemingsraad melden met problemen en hebben dus een officiële constructieve route om hun zorgen te uiten. Dit leidt ertoe dat problemen in een vroegtijdig stadium kunnen worden opgelost en voorkomen kan worden dat zij uitgroeien tot conflicten. Dit zorgt ervoor dat minder kans bestaat op risico’s en onrust op de werkvloer, hetgeen de continuïteit van de onderneming enkel ten goede komt.
Het niet instellen van een ondernemingsraad terwijl dat wettelijk wel verplicht is, heeft nu nog geen gevolgen voor de ondernemer. Het percentage bedrijven dat geen OR heeft terwijl zij daartoe wel verplicht zijn, is dan ook al jaren min of meer constant, namelijk zo’n 30%. De wetgever is daarom bezig met het ontwikkelen van regels om de naleving te verbeteren, maar deze zijn niet op korte termijn te verwachten.
Er kunnen wel gevolgen zijn indien werknemers wensen dat een ondernemingsraad wordt ingesteld en de ondernemer dat weigert, hoewel de vereiste 50 medewerkers in het bedrijf werken. In dat geval kunnen de werknemers naar de kantonrechter stappen met het verzoek de ondernemer te verplichten een ondernemingsraad in te stellen. Aan deze verplichting kan de kantonrechter zelfs een dwangsom verbinden. De meeste werkgevers laten het echter niet zo ver komen en zien de bovengenoemde voordelen van de ondernemingsraad in.
Twijfelt u over het instellen van een ondernemingsraad óf bent u juist net verkozen in een nieuwe ondernemingsraad? Wij kunnen helpen met het opstellen van reglementen, begeleiden bij advies- en instemmingstrajecten en u bijspijkeren over het medezeggenschapsrecht. Neem gerust contact met ons op:
Een earn-out bij een bedrijfsovername biedt kansen en risico’s. De voormalige directeur-grootaandeelhouder (DGA) blijft betrokken bij de onderneming en een deel van de koopprijs blijft afhankelijk van toekomstige prestaties. Welke aspecten zijn hierbij van belang?
Discriminatie bij het werven en aannemen van nieuw personeel is niet toegestaan. Wanneer discrimineert u als werkgever tijdens het sollicitatieproces, zelfs onbedoeld? En hoe kunt u dit voorkomen, ook als u gebruik maakt van AI?
Met een nieuwe wet wil de regering de rechtspositie van flexwerkers verbeteren. Wat betekent het voor werkgevers en flexwerkers wanneer het wetsvoorstel wordt aangenomen? Met welke nieuwe regels moet u rekening houden?
De hoogte van het wettelijk minimumuurloon verandert ieder half jaar. Wat zijn de nieuwe bedragen per 1 juli 2025?
Als een contract is beëindigd, kunnen er nog steeds verplichtingen zijn die u wilt dat je contractpartner nakomt, zoals garanties of vertrouwelijkheid. U kunt dit regelen door middel van “survival clauses”, bepalingen die het einde van het contract overleven. Waar moet u op letten bij het opnemen van dergelijke clausules?
Een statutair bestuurder wordt benoemd door middel van een benoemingsbesluit van het bevoegd orgaan. Wat zijn de gevolgen wanneer dit besluit niet is vastgelegd?
