Reinier adviseert nationale en internationale bedrijven
reinier.russell@russell.nl +31 20 301 55 55Moeten vanwege het digitaal opkopersregister kunsthandelaren voortaan meer met administratie dan met hun handel bezig zijn? Welke gegevens moeten zij vastleggen? En wat betekent dit voor de rest van hun administratie?
Het digitaal opkopersregister (DOR) heeft voor nogal wat paniek in de kunsthandel gezorgd. Landelijk is dit register er nog niet, maar in meer dan de helft van de gemeenten, waaronder de vier grote steden, is het inmiddels al verplicht. Een nieuw wetsvoorstel maakt dit systeem landelijk verplicht. Wat houdt dit register in? Voor wie geldt de regeling en welke voorwerpen moeten worden geregistreerd? Wat voegt dit toe aan bestaande registratieplichten?
Het digitaal opkopersregister maakt deel uit van een online systeem om heling en witwassen te voorkomen. De basis van dit systeem is de website stopheling.nl waarin op dit moment ruim 1,7 miljoen gestolen voorwerpen zijn opgenomen. Het digitaal opkopersregister is aan deze website gekoppeld. Als een handelaar een voorwerp in het register invoert en dit komt overeen met een gestolen voorwerp, dan krijgt de politie hiervan automatisch een bericht.
De belangrijkste wijziging voor handelaren is dat registratie verplicht online moet gebeuren. Omdat het register werkt met vooraf omschreven categorieën, is het verstandig te kijken of deze categorisering ook voor de eigen inventarisatie van de kunsthandel gebruikt kan worden. Dat voorkomt extra werk. Ook wordt de bestaande meldplicht voor handelaren in tweedehands en ongeregelde goederen gedigitaliseerd via het Digitaal Opkopersloket (DOL). Kunstwerken gelden als ongeregelde goederen. En verder moeten voortaan in heel Nederland handelaren een voorwerp na binnenkomst vijf werkdagen bewaren.
Komt er dan alleen maar meer werk? Nee, de registratieplicht die nu nog geldt voor alles wat een handelaar of opkoper binnen krijgt, wordt beperkt. De registratieplicht geldt namelijk alleen voor voorwerpen:
Bovendien is het de bedoeling om het verkoopregister dat in een aantal gemeenten verplicht is, af te schaffen.
Iedereen die beroepsmatig handelt in tweedehands en ongeregelde goederen. Hieronder vallen ook kunstvoorwerpen in het algemeen. Particulieren die alleen op een verkoopsite actief zijn, zullen in de regel dit niet hoeven te doen. Maar let op: soms is de grens tussen een verzamelaar met een dynamische collectie en een handelaar niet scherp te trekken.
De registratieplicht geldt als voorwerpen worden gekocht, maar ook als zij in consignatie worden genomen, in pand ontvangen of aangenomen om deze door de handelaar te laten veilen. De goederen moeten meteen bij binnenkomst worden geregistreerd, ook als er nog een rij klanten achter de verkoper staat of als het gaat om een verzameling die in één keer binnenkomt.
Op dit moment bestaat er al een verplichting voor handelaren in kunstvoorwerpen om te registreren welke goederen zij hebben verworven of voorhanden hebben. De nieuwe wet- en regelgeving verplicht hen om deze administratie voortaan digitaal te doen, maar beperkt wel het aantal objecten dat moet worden geregistreerd.
Om te bepalen welke voorwerpen onder de registratieplicht vallen wordt onder andere aangesloten bij de definitie van cultuurgoederen uit de Europese verordening betreffende de uitvoer van cultuurgoederen. Er zijn wel enkele belangrijke verschillen. Zo gelden voor met de hand vervaardigde kunstwerken als schilderijen, tekeningen en beeldhouwwerk geen beperkingen voor wat betreft de ouderdom of de waarde van het kunstwerk. Deze moeten allemaal worden geregistreerd. Zo wordt voorkomen dat gestolen kunstwerken buiten de registratieplicht vallen omdat ze voor een bedrag net onder de drempelwaarde worden aangeboden en hoeven opsporingsambtenaren geen schatting van de waarde te maken.
Daar staat tegenover dat de leeftijdsgrens uit de verordening voor “oorspronkelijke gravures, prenten, zeefdrukken en lithografieën en hun respectieve matrijzen, alsmede de originele affiches” en voor boeken van “ouder dan 100 jaar” wordt verhoogd naar “voor 1800”, tenzij het gaat om een uniek werk. En door de abominabele kwaliteit van veel negentiende-eeuws papier zullen werken steeds vaker uniek zijn. Ook vallen complete archieven – maar niet losse archiefstukken –, verzamelingen van fauna, flora, mineralen en anatomische delen, en de categorie andere antiquiteiten buiten de registratieplicht. Let op: muziekinstrumenten, edelstenen, juwelen, sieraden, uurwerken en metalen voorwerpen vallen wel onder de registratieplicht, zelfs als het geen cultuurgoederen zijn.
Met betrekking tot de te registreren voorwerpen en de transactie moeten de volgende gegevens worden vastgelegd:
Alleen opsporingsambtenaren (politie en boa’s) hebben toegang tot alle gegevens in het register. Handelaars hebben alleen toegang tot hun eigen gegevens. Vier jaar na registratie worden de gegevens verwijderd.
Iedereen die van de handel in tweedehands en ongeregelde goederen – hieronder vallen ook kunstvoorwerpen in het algemeen – zijn beroep of gewoonte wil maken is nu verplicht zijn bedrijf vooraf te melden bij de gemeente waarbinnen hij dit wil gaan doen. Daaraan verandert het wetsvoorstel niets. Wat wel verandert is dat nu voor heel Nederland de verplichting gaat gelden om de melding digitaal te doen. Op deze manier wordt voorkomen dat dieven en helers kunnen uitwijken naar gemeenten waar het toezicht minder strikt geregeld is.
De meldplicht wordt uitgevoerd via het Digitaal Opkopersloket (DOL). Hierin moet de handelaar binnen drie dagen na aanvang van de werkzaamheden de volgende gegevens vermelden:
De termijn van drie dagen geldt ook voor het doorgeven van wijzigingen hierin en bij beëindiging van beroep of bedrijf.
Alleen de ambtenaren van de gemeente die met het toezicht op opkopers en handelaren in tweedehands en ongeregelde goederen zijn belast hebben toegang tot alle gegevens in het loket. Handelaren hebben alleen toegang tot hun eigen gegevens. Indien zij hun bedrijf beëindigen worden de gegevens vernietigd.
De hoeksteen van het registratiesysteem is de koppeling van het Digitaal Opkopersloket en het Digitaal Opkopersregister met de database stopheling.nl. Deze database met voorwerpen is openbaar toegankelijk. U kunt dus als iemand iets aanbiedt meteen controleren of het voorwerp daarin staat.
De gegevens uit het DOL en het DOR komen niet in deze database. Wel krijgt de politie meteen een signaal als een voorwerp uit stopheling.nl overeenkomt met een registratie in het DOR. Ons is niet helemaal duidelijk hoe soepel dat zal lopen bij voorwerpen zonder serienummer, maar de minister heeft de Tweede Kamer verzekerd dat het allemaal heel eenduidig in te vullen is. Het genoemde voorbeeld dat “schilderstuk” alleen maar als “schilderij” kan worden ingevoerd is echter wat simpel. Hoe gaat het bij technieken die niet in het systeem staan en bij werken met gemengde technieken? En hoe houden een leek die aangifte doet en de ambtenaar die de aangifte opneemt een ets, gravure, houtsnede en reproductie uit elkaar?
Het wetsvoorstel trekt ook de termijn gedurende welke de handelaar een voorwerp moet bewaren voor heel Nederland gelijk. Nu verschilt deze termijn per gemeente van drie dagen tot twee weken. Voortaan moet een handelaar alle voorwerpen die onder de registratieplicht vallen vijf werkdagen bewaren. Deze termijn begint te lopen op het moment dat het goed geregistreerd wordt. Dit geeft opsporingsambtenaren (politie en boa’s) de gelegenheid om onderzoek te doen naar de herkomst van de goederen. Mocht deze termijn te kort zijn, dan kan deze met maximaal twee weken worden verlengd.
Dit zal vooral het geval zijn als voorwerpen lastig te identificeren zijn. Onze inschatting is dat een kunsthandelaar hier dus vaker mee te maken zal krijgen dan een opkoper van elektronische apparaten die een type- en serienummer hebben. Gedurende deze termijn mag het goed ook niet verkocht worden, zelfs niet als de levering pas na de termijn zou plaatsvinden.
Veel gemeenten verplichten momenteel om ook de gegevens van een verkoop vast te leggen. De regering heeft het verkoopregister echter om redenen van privacy buiten het wetsvoorstel gehouden. Bovendien voegt zo’n register niets toe aan het tegengaan van heling en witwassen. Daaruit is nu ook een praktische consequentie getrokken. De regering zal aan de Vereniging Nederlandse Gemeenten vragen om het verkoopregister te schrappen uit de model-Algemene Politieverordening. Waarschijnlijk zullen gemeenten hun eigen verordening daaraan aanpassen.
Heeft u vragen over het digitaal opkopersregister? Wilt u weten welke voorwerpen u als kunsthandelaar wel of niet moet registreren? Of zoekt u advies of juridische bijstand bij kunstkoop en -verkoop in het algemeen? De specialisten van Russell Advocaten zijn u graag van dienst. Neem contact met ons op:
De regering heeft in een brief aangegeven hoe zij de voorstellen uit de adviezen van de Commissie-Buma in regelgeving wil gaan omzetten. Wat betekent dit in de praktijk voor particulieren die kunst of andere cultuurgoederen in eigendom hebben? Maar eerst: wat zijn de regels voor de uitvoer van beschermde cultuurgoederen op dit moment?
De regering heeft in een brief aangegeven hoe zij de voorstellen uit de adviezen van de Commissie-Buma in regelgeving wil gaan omzetten. Wat betekent dit in de praktijk voor particulieren die kunst of andere cultuurgoederen in eigendom hebben? Lost dit de problemen van eigenaren op?
Het gebruik van algemene voorwaarden is niet meer weg te denken. Contractspartijen verwijzen met kleine lettertjes naar hun eigen algemene voorwaarden met daarin veelal gunstige bedingen ten behoeve van zichzelf. Maar wat is de kracht van algemene voorwaarden? En waar moet op worden gelet bij het gebruik daarvan?
In his interview on “Hidden Gems – Treasured artwork adds to allure of Netherlands”, Reinier Russell talks about how artworks still reflect the spirit of the Golden Age and where they can be found.
Een nieuwe verordening van de EU verplicht iedereen die cultuurgoederen in de EU wil invoeren om over een invoervergunning te beschikken of een importeursverklaring in te dienen. Wanneer is welk document nodig? En wat zijn de gevolgen hiervan voor kunsthandelaren, galeries, veilinghuizen en verzamelaars, zowel binnen als buiten de EU?
Een Afrikaans masker dat voor 150 euro was verkocht bracht op een veiling 4,2 miljoen euro op. Konden de Franse verkopers de verkoop ongedaan maken? Hoe zou deze zaak in Nederland zijn afgelopen?
